Meme Kanseri ve Yeniden Meme Yapımı Hakkında Merak Ettikleriniz

Günümüzde göğüs kanseri; genel cerrahi, plastik ve rekonstrüktif cerrahi, radyoloji, patoloji, anestezi, fizik tedavi, medikal ve radyasyon onkoloji uzmanı, psikiyatrist ve hemşireden oluşan bir ekip tarafından tedavi edilmektedir. Bu ekip ameliyat öncesi hastayı değerlendirir ve hasta için en uygun tedavi seçeneğini belirler. Meme kanserinin tanısını, radyoloji uzmanının hazırladığı mamografik ve ultrasonografik tetkiklerin değerlendirilmesi ve yapılan muayene sonucu genel cerrahi uzmanı koyar. Ameliyat öncesi anestezi hazırlık aşaması, ameliyatın konforlu bir şekilde devamı ve ameliyat sonrası ağrı kontrolüyle anestezi uzmanı ilgilenir. Kanserli meme dokusunun ve gerekirse koltuk altı lenf bezlerinin alınması ameliyatını, genel cerrah uzmanı yapar. Plastik ve rekonstrüktif cerrahi uzmanı, memenin fonksiyonel ve kozmetik sonuçlarını düzelterek hastanın yaşam kalitesini arttırır.

Birkaç yıl öncesine kadar plastik cerrah, meme kanserinin tedavisinden yıllar sonra rekonstrüksiyon amacıyla ekibe çağrılırdı. Ancak günümüzde, meme kanseri tedavisinin ilk ameliyatında plastik cerrah tarafından memenin yeniden yapılandırılması herhangi bir yan etki olmadan gerçekleştirilebilmektedir. Ameliyat sonrası kemoterapiyi, kararı veren medikal onkoloji uzmanı; radyoterapiyi ise, kararı veren radyasyon onkolojisi uzmanı uygular. Ameliyattan sonra kolun kullanımı ile ilgili fizik tedavi programını, fizik tedavi uzmanı düzenler ve uygulatır. Hastanın ameliyat öncesi ve sonrası duygu durumunu ise psikiyatri uzmanı değerlendirir. Meme onarımı artık tüm dünyada, meme kanseri tedavisinin ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilmektedir. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesinin (FDA) 2010 yılında aldığı bir karara göre; meme kanserli hastanın tedavisi sırasında, meme onarımı yöntemleri konusunda bilgilendirilmesi zorunludur.

Meme kanseri veya prekanseröz hücre gelişimi nedeniyle meme dokusunun alınması işlemine mastektomi denir. Mastektomi ameliyatı çeşitli şekillerde yapılabilir. Alınan doku miktarı; kanserin büyüklüğüne, memedeki yerine, yayılma derecesine, hastanın ve genel cerrahın tercihine göre değişebilmektedir. Kanserin yerine ve tipine bağlı olarak uygulanan meme koruyucu mastektomide; hastalıklı bölge ve meme ucu ve çevresi alınır, kalan meme dokusu ve cildi önemli ölçüde korunur. Kişisel kanser riskinin yüksek olduğu hastalarda ve bazı meme kanseri türlerinde ise, kanserli meme yanında sağlam olan diğer taraf meme dokusu da alınır. Tümörün yayılma derecesine göre mastektomi ile birlikte, aynı taraftaki koltukaltı lenf bezleri de ameliyatla temizlenir.

Kadının yaşamı boyunca memesinde sertlik fark etmesi ya da ağrı duyması sık rastlanan bir durumdur; bu değişikliklerin büyük çoğunluğu kanser değildir. Yine de en ufak şüphede mutlaka doktora müracaat edilmelidir, çünkü en iyi tedavi erken teşhistir. Memedeki bu değişiklikler kanser de olsa, erken dönemde yayılım göstermeden tanısının konması, hastaların %95′inden fazlasının hayatını kurtarır. Günümüzde ilerleyen teşhis yöntemleri sayesinde erken dönemde tanısı konulan ve tedavisi yapılan hastada, bu hastalıkla mücadelede oldukça başarılı sonuçlar alınmaktadır. Dolayısıyla meme kanseri nedeniyle memesi alınmış hasta, uzun yıllar yaşantısını sürdürebilmektedir. Bu nedenle, hastanın kanser tedavisi sonrası yaşam kalitesini yükseltmek, gittikçe daha çok önem kazanmaktadır.

Memenin yeniden yapımı (meme rekonstrüksiyonu), rekonstrüktif mammaplasti veya meme onarımı; doğuştan, kaza sonrası veya mastektomi ameliyatı sonrası, tek veya her iki memenin şeklinin değiştiği, küçüldüğü veya tamamen alındığı durumlarda, memenin yeniden oluşturularak tekrar eski haline getirilmesine yönelik cerrahi tekniklerin genel tanımıdır. Meme rekonstrüksiyonu günümüzde hastayı mutlu eden önemli ameliyatlar arasında ilk sırayı almaktadır.
Tıpta gelişen teknikler sayesinde, artık diğer memeye çok benzeyen, aslına oldukça yakın ve doğal görünümlü rekonstrüksiyonlar yapmak mümkündür.

En sık meme kanseri nedeniyle yapılan mastektomi ameliyatı sonrası, meme onarımına ihtiyaç duyulmaktadır.

Meme onarımı; mastektomi tekniklerinin giderek daha koruyucu olmaları, silikon meme protezi ve doku genişleticilerin (expander) evrimi, kişinin kendi dokusunun anatomik ve cerrahi detayının daha iyi tanımlanması gibi nedenlerle, hemen her meme kanserli hastada uygulanabilecek rutin bir seçenek haline gelmiştir. Meme onarımıyla, mastektomi sonrası oluşmuş asimetriler giderilebilir, tamamen alınmış meme dokusu yeniden oluşturulabilir. Bu başarılı sonuçlarla birlikte kadınlarda meme rekonstrüksiyonu, artan miktarda istek uyandırmaktadır. Ancak bilinmelidir ki; meme rekonstrüksiyonu basit bir girişim değildir ve hiçbir meme rekonstrüksiyonu yöntemi, normal memenin tamamen aynısını yapamaz. Örneğin, memedeki normal hissi eski haline getirmek imkansızdır, mastektomi sonrası oluşan izi tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir.

Meme onarımı cerrahisinde değişik yaklaşımlar ve çeşitli yöntemler vardır: Meme rekonstrüksiyonu meme kanseri ameliyatıyla aynı seansta (eş zamanlı rekonstrüksiyon) olabileceği gibi, kemoterapi, radyoterapi gibi ilave (adjuvan) tedaviler bittikten sonra, ayrı bir seansta da (geç zamanlı rekonstrüksiyon) yapılabilir.

Meme onarımı için uygulanan birkaç farklı yöntem vardır:

Meme implantı (silikon protez) ile onarım: Doğrudan kalıcı meme protezi yerleştirerek veya dokunun genişlemesi ve esnemesini sağlamak amacıyla, belli bir süre doku genişletici (tissue expander) ‘balon’ ve ardından protez yerleştirerek onarım.

Kişinin kendi dokusu ile onarım (flep cerrahisi): Kişinin, flep olarak adlandırılan, deri, yağ ve/veya kasdan oluşan kendi dokusu ile onarım. Karın, sırt veya vücudun başka bir bölgesindeki yakın veya uzak çevre dokuları, yeni meme dokusunu oluşturmak üzere göğüs bölgesine taşınır.
Meme implantı (silikon protez) ve kişinin kendi dokusunun (flep cerrahisi) kombinasyonu ile onarım.

Meme rekonstrüksiyonu hastası, meme kanseri nedeniyle ölüme çok yaklaşmışken, kendisine yeniden yaşama şansı verilen, ancak daha ne kadar yaşayacağı herkesten daha fazla belirsiz olan birisidir. Memenin yeniden yapılandırılması, kadın hayatında önemli yeri olan memenin kaybından sonra, oldukça önemli bir durumdur. Meme onarımı, çoğu hasta için hayata yeni bir başlangıçtır.

Meme onarımı kozmetik bir ameliyat değildir, bir onarım (rekonstrüksiyon) ameliyatıdır. Meme rekonstrüksiyonunun öncelikli amacı, kaybedilmiş ve saklanması zor olan bir organın tekrar yerine konmasıdır.

Doğala çok benzeyen bir memenin oluşturulmasıyla birlikte beden görüntüsü eski haline gelir ve hasta sınırlandırma olmaksızın tüm kıyafetleri giyebilir. Üzerinde giysisi varken hangi tarafın yeniden yapılmış olduğunu anlamak imkansızdır. Meme rekonstrüksiyonunun diğer önemli amacı, kadında cinselliğin sembolü olan bir organın kaybedilmesinin yaratacağı psikolojik travmanın bir nebze olsun azaltılmasıdır.

Bu hastalarda “postmastektomi depresyonu” denilen, kendisini yarım ve sakat bir insan olarak görmesine neden olan depresyona daha az rastlanır. Meme onarımıyla psikolojik durumu düzelen hastanın cinsel yaşamı, aile ve toplum ilişkileri daha uyumlu olur. Özgüvenini tekrar kazanan kadın hayatının kontrolünü tekrar eline alır, hastalığı ile daha kolay mücadele eder, geleceğe daha iyimser yaklaşır. Sonuçta; hastanın yaşam kalitesini yükselten ve normalleştiren, ruhen ve bedenen daha iyi olmasını sağlayan meme onarımı, aksi bir durum olmadıkça tüm hastalara uygulanmalıdır.

Kanser nedeniyle memesi alınan kadın kendi vücudunu çıplak görmekten kaçınır, bol kıyafetleri tercih eder, sosyal ortamlardan kendini tümüyle uzak tutar. Önemli bir organını kaybetmenin verdiği psikolojik travmayı günlük yaşantısında defalarca yaşar.

Meme onarımı sonrası ise kendini ruhen ve bedenen çok daha iyi hisseder, yaşam kalitesi yükselir. Ancak tüm bunlara rağmen, memesini kaybeden kadınların sadece % 10’unu memesini tekrar yaptırmaktadırlar.

Dünyada artık rutin uygulanan meme rekonstrüksiyonunun, ülkemizde sayıca çok az olması düşündürücüdür. Yapılan araştırmaya göre bunun en önemli dört nedeni şöyledir:

Toplumumuzun bu konudaki bilgisinin arttırılması ve multidisipliner çalışmanın geliştirilmesiyle, ülkemizde de meme rekonstrüksiyonu oranlarında artış sağlanacaktır.

İdeal bir meme rekonstrüksiyonu yöntemi şu özellikleri taşımalıdır:

Yaygın hastalığı olmayan ve genel sağlık durumu meme onarımına izin veren tüm meme kanseri hastalarına, meme rekonstrüksiyonu ameliyatı yapılabilir. Mastektomi yapılmış hastaların büyük çoğunluğunda, meme onarımı için tıbbi hiçbir engel yoktur. Farklı hastaya farklı cerrahi teknik daha uygun olabilir ve daha başarılı sonuçlar verebilir. Küçük veya orta büyüklükte memesi olan meme rekonstrüksiyonu için en iyi adaydır. Meme onarımı ameliyatının kime yapılacağına, zamanlamasına ve hangi yöntemin uygulanacağına; genel cerrahi, plastik ve rekonstrüktif cerrahi, onkoloji uzmanları ve hasta birlikte karar verirler.

İlk teşhis edildiğinde meme kanseri evresinin çok ileri olduğu, uzak yayılımı (metastaz) bulunan hastada, meme onarımı yapılmayabilir.

Çok yaşlı, genel durumu bozuk, aşırı şişman, sigara kullanan, ilerlemiş kalp hastalığı, şeker hastalığı, damar hastalığı ve hipertansiyon gibi sağlık sorunları olan kişiler, meme onarımı için yüksek riske sahip olan hastalardır.

Sigara, damar hastalığı ve şeker hastalığı yara iyileşmesini olumsuz etkilediğinden; ileri yaş, genel durumu bozukluğu, şişmanlık, ilerlemiş kalp hastalığı ve hipertansiyon anestezide sıkıntı yaratabileceğinden dolayı risk olarak kabul edilmektedir.

Mevcut rahatsızlıklar ve alışkanlıklar kontrol altına alınırsa, yüksek riskli hastalarda da güvenle meme onarımı ameliyatı yapılabilir.